Co to jest hipoterapia?

Hipoterapia jest metodą rehabilitacji do której wykorzystuje się konia jako współterapeutę. Jest to metoda, która stanowi doskonałe uzupełnienie standardowych metod rehabilitacji. Różnorodność oddziaływań konia podczas hipoterapii pozwala równocześnie usprawniać pacjenta ruchowo, intelektualnie i korzystnie wpływać na jego kondycję psychiczną.

Cele hipoterapii:

.  normalizowanie napięcia mięśni - rozluźnianie zbyt napiętych (spastycznych) oraz mobilizowanie mięśnie osłabionych, poprawienie symetrii napięcia mięśniowego oraz postawy ciała. Można to osiągnąć prawidłowym dosiadem, odpowiednio dobranymi do potrzeb danego pacjenta ćwiczeniami, delikatnym ruchem konia, jego ciepłem. Na rozluźnienie napiętych mięśni korzystnie wpływają odpowiednie pozycje ułożeniowe (wg Bobathów) np. napięte, przywiedzione kończyny dolne rozluźnia ułożenie ich w odwiedzeniu (rotacji zewnętrznej) oraz trójzgięciu co jest narzucone już samym dosiadem.

.   przekazywanie wzorca chodu (torowanie neuronalne) - przy właściwym dosiadzie pacjenta, poruszajacy się równym stępem koń wywołuje trójwymiarowy ruch obręczy biodrowej, delikatne rotacje kręgów oraz przeciwstawny względem bioder ruch obręczy barkowej (dysocjacja biodrowa-barkowa) - ruchy te są zbliżone do ruchów jakie wykonujemy podczas chodu;  

.  hamowanie patologicznie przetrwałych odruchów postawy (STOS, ATOS) i wywoływanie odruchów równoważnych i obronnych - przetrwałe odruchy postawy powinny zaniknąć w pierwszym półroczu życia a powinny pojawić się odruchy prostowania oraz równoważne. Odruchy przetrwałe i towarzyszące im nadmierne napięcie mięśni uniemożliwiają prawidłowy rozwój. Prawidłowo prowadzona rehabilitacja, a w tym także hipoterapia ma za zadanie wyhamować nieprawidłowe wzorce. Ważne jest aby unikać ułożeń wywołujących a tym samym utrwalających patologiczne odruchy; (STOS - symetryczny toniczny odruch szyjny - odgięcie głowy do tyłu powoduje wyprost ramion i zgięcie kończyn dolnych; pochylenie głowy do przodu powoduje zgięcie ramion i wyprost kończyn dolnych; ATOS - asymetryczny toniczny odruch szyjny - skręcenie głowy w bok powoduje wyprosk kończyny górnej po stronie, w którą zwrócona jest twarz i zgięcie drugiej kończyny górnej - pozycja szermierza)

.  zapobieganie przykurczom, usprawnianie;

.  poprawa równowagi, orientacji w przestrzeni, orientacji w schemacie ciała, koordynacji wzrokowo-ruchowej;

.  stymulowanie zmysłów, zwłaszcza czucia głębokiego;

.   rozwijanie umiejętności poznawczych: praca nad koncentracją uwagi, uczenie nowych pojęć i umiejętności;

.  poprawa samooceny i kondycji psychicznej pacjentów;

.  umożliwienie kontaktu z naturą nie tylko poprzez kontakt z żywym zwierzęciem, ale poprzez zwiększenie możliwości lokomocyjnych;

.   aktywizowanie całego organizmu (poprawa pracy narządów wewnętrzych, dotlenienie organizmu, praca różnych grup mięśni).

Cele i środki działania dobiera się indywidualnie dla danego pacjenta. Zależnie od potrzeb można korzystać z różnych form hipoterapii,należy jednak pamiętać, że podział ten nie jest sztywny i poszczególne formy terapii mogą się łączyć i wzajęmnie uzupełniać.

Formy hipoterapii:

fizjoterapia na koniu- wykorzystuje się w niej ciepło, delikatny, równomierny ruch konia, dążąc do znormalizowania napięcia mięśniowego (rozluźnienia zbyt napiętych mięśni oraz wzmocnienia mięśni osłabionych), poprawienia symetrii napięcia mięśniowego i postawy ciała, wypracowanie prawidłowego wzorca ruchowego oraz reakcji równoważnych. Ta forma zajęć skierowana jest głównie do dzieci i młodzieży niepełnosprawnej ruchowo, przede wszystkim z mózgowym porażeniem dziecięcym.

psychopedagogiczna jazda konna- stosując tę formę zajęć dąży się do poprawy koncentracji uwagi i pamięci, koordynacji ruchowej, nauczenia nowych pojęć oraz właściwych zachowań i relacji społecznych. Podczas zajęć wprowadza się zabawy edukacyjne, elementy psychoterapii, terapii zajęciowej. Ta forma zajęć dotyczy głównie dzieci z upośledzeniem umysłowym, opóźnieniem psychoruchowym, autyzmem, nadpobudliwością.

terapia z koniem- podczas tych zajęć dzieci zwykle "z ziemi" nawiązują emocjonalny kontakt z koniem. Opiekując się nim, np. czyszcząc go i karmiąc, uczą się właściwych relacji z otoczeniem. Terapia ta dotyczy osób mających zaburzony kontakt z otoczeniem, zablokowanych i niedostosowanych społecznie.

Naturalną kontynuację hipoterapii dla osób bardziej zaawansowanych stanowi jazda konna dla niepełnosprawnych, uprawiana rekreacyjnie lub sportowo.

Atrakcyjność i odmienność zajęć na koniu sprawia, że dzieci chętnie korzystają z tej formy terapii. Osobom niepełnosprawnym ruchowo koń pozwala swobodnie się przemieszczać i z wyższego poziomu niż z wózka oglądać świat. Dla wielu osób zwłaszcza z niedoborami intelektualnymi jazda na koniu jest nagrodą, mobilizującą do pracy i ułatwiającą otoczeniu kontakt i egzekwowanie właściwych zachowań.
Prowadzenie hipoterapii wymaga wiedzy z wielu różnych dziedzin, niezbędnej do bezpiecznego, prawidłowego i jak najbardziej skutecznego prowadzenia terapii.

 

Wskazania do hipoterapii

-  niedowłady i porażenia mięśni spowodowane uszkodzeniem centralnego układu nerwowego:
  .   mózgowe porażenie dziecięce (spastyczne, wiotkie, z zaburzeniami równowagi, ruchami mimowolnymi);
  .  stany po urazach, zabiegach operacyjnych, wylewach;
  .  stany po infekcjach CUN (zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych);
  .  wrodzone wadach CUN (przepukliny oponowo - rdzeniowe, wodogłowie);
- choroby mięśni (np. dystrofie mięśniowe);
-  skoliozy - skrzywienie boczne kręgosłupa do 20o w skali Cobba;
-  wady postawy;
-  dysplazja stawu biodrowego;
-  zespół Down'a;
-  upośledzenia umysłowe;
-  opóźnienie psychoruchowe;
-  niedosłuch lub głuchota;
-  niedowidzenie lub utrata wzroku;
-  trudności w uczeniu związane np. z  mikrouszkodzeniami mózgu (dysleksje, dysgrafie, zaburzenia koncentracji uwagi i koordynacji wzrokowo - ruchowej);
-  nadpobudliwość psychoruchowa z zaburzeniami koncentracji uwagi (ADHD);
-  autyzm;
-  zaburzenia emocjonalne i psychiczne (depresje, schizofrenia);
-  niedostosowanie społeczne i uzależnienia.

Przeciwwskazania do hipoterapii:

 Bezwzględne:


-  uczulenie na sierść, pot lub zapach konia;
-  nie wygojone rany;
-  nietolerancja formy terapii przez pacjenta, niepohamowany lęk;
-  odklejanie siatkówki oka, wzmożone ciśnienie śródgałkowe; pogorszenie stanu w zespołach neurologicznych, stanach po urazach czaszkowo-mózgowych, chorobach mięśni;
-  zwichnięcie stawów biodrowych;
-  ból wywołany dosiadem;
-  niestabilność szczytowo-obrotowa (kręgów szyjnych c3-c4, np. w zespole down'a);
-  brak kontroli głowy w rozwoju motorycznym; zmiany zwyrodnieniowe lub ostre stany zapalne w obrębie kregosłupa grożące uszkodzeniem nerwów, w tym skrzywienie kręgosłupa większe niż 20ow skali Cobba;
-  podwyższona temperatura ciała;
-  ostre choroby infekcyjne;
-  wycieńczenie organizmu np. w chorobie nowotworowej;
-  ostre stany chorób i zaburzeń psychicznych;
-  znaczna nadwaga.

Przeciwwskazania względne - decydują lekarz i hipoterapeuta:
-  Padaczka;
-  Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim;
-  Zaburzenia mineralizacji kości (osteoporoza,);
-  Utrwalone deformacje i zniekształcenia, przykurcze, znaczne ograniczenia zakresu ruchu układu kostno-stawowego;
-  Schorzenia okulistyczne - wymagana konsultacja

Ze względu na liczne przeciwwskazania warunkiem korzystania z hipoterpii jest skierowanie lekarskie.