Co to jest
hipoterapia?
Hipoterapia
jest metodą rehabilitacji do której wykorzystuje się konia
jako współterapeutę. Jest to metoda, która
stanowi doskonałe uzupełnienie standardowych metod rehabilitacji.
Różnorodność oddziaływań konia podczas hipoterapii pozwala
równocześnie usprawniać pacjenta ruchowo, intelektualnie i
korzystnie wpływać na jego kondycję psychiczną.
Cele hipoterapii:
. normalizowanie
napięcia mięśni - rozluźnianie zbyt napiętych (spastycznych) oraz
mobilizowanie mięśnie osłabionych, poprawienie symetrii napięcia
mięśniowego oraz postawy ciała. Można to osiągnąć prawidłowym dosiadem,
odpowiednio dobranymi do potrzeb danego pacjenta ćwiczeniami,
delikatnym ruchem konia, jego ciepłem. Na rozluźnienie napiętych mięśni
korzystnie wpływają odpowiednie pozycje ułożeniowe (wg
Bobathów) np. napięte, przywiedzione kończyny dolne
rozluźnia ułożenie ich w odwiedzeniu (rotacji zewnętrznej) oraz
trójzgięciu co jest narzucone już samym dosiadem.
.
przekazywanie wzorca chodu (torowanie neuronalne) - przy właściwym
dosiadzie pacjenta, poruszajacy się równym stępem koń
wywołuje trójwymiarowy ruch obręczy biodrowej, delikatne
rotacje kręgów oraz przeciwstawny względem bioder ruch
obręczy barkowej (dysocjacja biodrowa-barkowa) - ruchy te są zbliżone
do ruchów jakie wykonujemy podczas
chodu;
. hamowanie
patologicznie przetrwałych odruchów postawy (STOS, ATOS) i
wywoływanie odruchów równoważnych i obronnych -
przetrwałe odruchy postawy powinny zaniknąć w pierwszym
półroczu życia a powinny pojawić się odruchy prostowania
oraz równoważne. Odruchy przetrwałe i towarzyszące im
nadmierne napięcie mięśni uniemożliwiają prawidłowy rozwój.
Prawidłowo prowadzona rehabilitacja, a w tym także hipoterapia ma za
zadanie wyhamować nieprawidłowe wzorce. Ważne jest aby unikać ułożeń
wywołujących a tym samym utrwalających patologiczne odruchy; (STOS -
symetryczny toniczny odruch szyjny - odgięcie głowy do tyłu powoduje
wyprost ramion i zgięcie kończyn dolnych; pochylenie głowy do przodu
powoduje zgięcie ramion i wyprost kończyn dolnych; ATOS - asymetryczny
toniczny odruch szyjny - skręcenie głowy w bok powoduje wyprosk
kończyny górnej po stronie, w którą
zwrócona jest twarz i zgięcie drugiej kończyny
górnej - pozycja szermierza)
. zapobieganie
przykurczom, usprawnianie;
. poprawa
równowagi, orientacji w przestrzeni, orientacji w schemacie
ciała, koordynacji wzrokowo-ruchowej;
. stymulowanie
zmysłów, zwłaszcza czucia głębokiego;
.
rozwijanie umiejętności poznawczych: praca nad koncentracją uwagi,
uczenie nowych pojęć i umiejętności;
. poprawa
samooceny i kondycji psychicznej pacjentów;
. umożliwienie
kontaktu z naturą nie tylko poprzez kontakt z żywym zwierzęciem, ale
poprzez zwiększenie możliwości lokomocyjnych;
.
aktywizowanie całego organizmu (poprawa pracy narządów
wewnętrzych, dotlenienie organizmu, praca różnych grup
mięśni).
Cele i środki
działania dobiera się indywidualnie dla danego pacjenta. Zależnie od
potrzeb można korzystać z różnych form hipoterapii,należy
jednak pamiętać, że podział ten nie jest sztywny i
poszczególne formy terapii mogą się łączyć i wzajęmnie
uzupełniać.
Formy hipoterapii:
fizjoterapia na koniu- wykorzystuje się w niej
ciepło, delikatny, równomierny ruch konia, dążąc do
znormalizowania napięcia mięśniowego (rozluźnienia zbyt napiętych
mięśni oraz wzmocnienia mięśni osłabionych), poprawienia symetrii
napięcia mięśniowego i postawy ciała, wypracowanie prawidłowego wzorca
ruchowego oraz reakcji równoważnych. Ta forma zajęć
skierowana jest głównie do dzieci i młodzieży
niepełnosprawnej ruchowo, przede wszystkim z mózgowym
porażeniem dziecięcym.
psychopedagogiczna jazda konna- stosując tę formę zajęć dąży
się do poprawy koncentracji uwagi i pamięci, koordynacji ruchowej,
nauczenia nowych pojęć oraz właściwych zachowań i relacji społecznych.
Podczas zajęć wprowadza się zabawy edukacyjne, elementy psychoterapii,
terapii zajęciowej. Ta forma zajęć dotyczy głównie dzieci z
upośledzeniem umysłowym, opóźnieniem psychoruchowym,
autyzmem, nadpobudliwością.
terapia z koniem- podczas tych zajęć dzieci
zwykle "z ziemi" nawiązują emocjonalny kontakt z koniem. Opiekując się
nim, np. czyszcząc go i karmiąc, uczą się właściwych relacji z
otoczeniem. Terapia ta dotyczy osób mających zaburzony
kontakt z otoczeniem, zablokowanych i niedostosowanych społecznie.
Naturalną
kontynuację hipoterapii dla osób bardziej zaawansowanych
stanowi jazda konna dla niepełnosprawnych, uprawiana rekreacyjnie lub
sportowo.
Atrakcyjność i
odmienność zajęć na koniu sprawia, że dzieci chętnie korzystają z tej
formy terapii. Osobom niepełnosprawnym ruchowo koń pozwala swobodnie
się przemieszczać i z wyższego poziomu niż z wózka oglądać
świat. Dla wielu osób zwłaszcza z niedoborami
intelektualnymi jazda na koniu jest nagrodą, mobilizującą do pracy i
ułatwiającą otoczeniu kontakt i egzekwowanie właściwych zachowań.
Prowadzenie hipoterapii wymaga wiedzy z wielu różnych
dziedzin, niezbędnej do bezpiecznego, prawidłowego i jak najbardziej
skutecznego prowadzenia terapii.
Wskazania do hipoterapii
- niedowłady
i porażenia mięśni spowodowane uszkodzeniem centralnego układu
nerwowego:
. mózgowe porażenie
dziecięce (spastyczne, wiotkie, z zaburzeniami równowagi,
ruchami mimowolnymi);
. stany po urazach, zabiegach
operacyjnych, wylewach;
. stany po infekcjach CUN
(zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo -
rdzeniowych);
. wrodzone wadach CUN
(przepukliny oponowo - rdzeniowe, wodogłowie);
- choroby mięśni (np. dystrofie mięśniowe);
- skoliozy - skrzywienie boczne kręgosłupa do 20o w
skali Cobba;
- wady postawy;
- dysplazja stawu biodrowego;
- zespół Down'a;
- upośledzenia umysłowe;
- opóźnienie psychoruchowe;
- niedosłuch lub głuchota;
- niedowidzenie lub utrata wzroku;
- trudności w uczeniu związane np. z
mikrouszkodzeniami mózgu (dysleksje, dysgrafie, zaburzenia
koncentracji uwagi i koordynacji wzrokowo - ruchowej);
- nadpobudliwość psychoruchowa z zaburzeniami
koncentracji uwagi (ADHD);
- autyzm;
- zaburzenia emocjonalne i psychiczne (depresje,
schizofrenia);
- niedostosowanie społeczne i uzależnienia.
Przeciwwskazania do hipoterapii:
Bezwzględne:
- uczulenie na sierść, pot lub zapach konia;
- nie wygojone rany;
- nietolerancja formy terapii przez pacjenta,
niepohamowany lęk;
- odklejanie siatkówki oka, wzmożone
ciśnienie śródgałkowe; pogorszenie stanu w zespołach
neurologicznych, stanach po urazach czaszkowo-mózgowych,
chorobach mięśni;
- zwichnięcie stawów biodrowych;
- ból wywołany dosiadem;
- niestabilność szczytowo-obrotowa
(kręgów szyjnych c3-c4, np. w zespole down'a);
- brak kontroli głowy w rozwoju motorycznym; zmiany
zwyrodnieniowe lub ostre stany zapalne w obrębie kregosłupa grożące
uszkodzeniem nerwów, w tym skrzywienie kręgosłupa większe
niż 20ow skali Cobba;
- podwyższona temperatura ciała;
- ostre choroby infekcyjne;
- wycieńczenie organizmu np. w chorobie nowotworowej;
- ostre stany chorób i zaburzeń
psychicznych;
- znaczna nadwaga.
Przeciwwskazania
względne - decydują lekarz i hipoterapeuta:
- Padaczka;
- Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim;
- Zaburzenia mineralizacji kości (osteoporoza,);
- Utrwalone deformacje i zniekształcenia,
przykurcze, znaczne ograniczenia zakresu ruchu układu kostno-stawowego;
- Schorzenia okulistyczne - wymagana konsultacja
Ze
względu na liczne przeciwwskazania warunkiem korzystania z hipoterpii
jest skierowanie lekarskie.
|